Soms krijg je een vraag die blijft hangen. Zo kreeg ik laatst een appje van iemand die in de wachtkamer zat voor bloedprikken:
“Ik zat te brainstormen voor een D&D-campaign en dacht ineens… hoe zou een samenleving eruitzien als autisme de norm was?”
Eerlijk? Ik vond het briljant. Want ja, het klinkt als een speelse vraag voor een roleplay-setting, maar het zet ook meteen een spiegel neer. Wat betekent “normaal” eigenlijk? En wat gebeurt er als je de rollen omdraait?
Een wereld vol voorspelbaarheid
Stel je voor dat je een stad binnenloopt. Geen drukke, chaotische markten waar iedereen door elkaar roept, maar overzichtelijke straten die logisch zijn ingedeeld. Elk gebouw herken je meteen aan duidelijke symbolen. Er is geen knipperende neonreclame of keiharde muziek die uit een winkel dreunt. Alles is gebouwd voor sensorische rust: zacht licht, heldere bewegwijzering, geen storende geluiden.
Er bestaan “stille zones” waar je je terug kunt trekken. Niet als uitzondering, maar als norm. Zoals wij nu rookzones hebben, zo zijn hier prikkelvrije plekken vanzelfsprekend aanwezig.
Als je iemand groet, krijg je geen lege “alles goed?” maar een eerlijke vraag: “Hoe is je energieniveau vandaag?” Geen sociaal toneel, maar echte interesse.
Feesten zonder chaos
En hoe zit het met feesten? Vergeet de drukte van een festival waar je verdwaalt in lawaai en confetti. Hier draait het om ritme en voorspelbaarheid. Vieringen zijn zorgvuldig opgebouwd: er is een vaste volgorde, vaste rituelen, vaste patronen.
Dat klinkt misschien saai voor sommigen, maar bedenk hoe bevrijdend het is als je precies weet wat er gaat gebeuren. De veiligheid van structuur maakt dat je de ervaring intenser kunt beleven. Misschien geen knallend vuurwerk, maar een prachtige choreografie van lichten die synchroon bewegen op muziek vol lagen en details.
Kunst, kennis en leiderschap
In deze samenleving is kunst niet chaotisch of vluchtig, maar detailrijk en precies. Denk aan eindeloze mozaïeken die fractale patronen volgen, muziek waarin je steeds nieuwe lagen ontdekt, verhalen waarin de held niet de charmante prater is maar degene die door obsessieve toewijding een patroon ontrafelt.
Ook leiderschap ziet er anders uit. Geen politici die hun stem verheffen of charisma inzetten. Hier wint de expert die consistent is, betrouwbaar en transparant. Politiek lijkt meer op een raad van specialisten die samen tot de beste oplossing komen, dan op een wedstrijd wie het luidst kan roepen.
In D&D-termen: geen charisma-checks meer, maar intelligence en wisdom rolls die bepalen wie het vertrouwen krijgt.
Dagelijks leven
- Onderwijs draait om special interests. Kinderen mogen zich verdiepen in hun fascinaties, zonder dat het als vreemd wordt gezien.
- Samenwerken gebeurt anders: iedereen doet zijn deel, en later worden de puzzelstukjes samengelegd. Geen gedwongen groepsopdrachten waar de helft niks doet.
- Relaties zijn helder en eerlijk. Verwachtingen worden uitgesproken, soms letterlijk op papier gezet. Niet romantisch in de klassieke zin misschien, maar wel betrouwbaar en veilig.
Stilte is geen ongemakkelijk gat in het gesprek, maar een natuurlijke pauze. Een teken dat je luistert of gewoon even oplaadt.
Hoe voelt dat?
Voor autistische mensen voelt dit als thuiskomen. Eindelijk een wereld waar je niet hoeft te maskeren, waar je prikkels onder controle hebt, waar je interesses gewaardeerd worden. Waar je niet verdwaalt in vage hints, maar gewoon mag vertrouwen op duidelijkheid.
Voor neurotypische mensen is dit een ander verhaal. Zij zouden waarschijnlijk zeggen dat het kil voelt. Te weinig spontaniteit, te weinig speelsheid, te weinig “gezelligheid.” Hun grapjes, hints en emotionele subtiliteit slaan nergens op, want niemand pikt ze op. Hun drang naar chaos en verrassing voelt voor de meerderheid juist storend en verwarrend.
De spiegel
En dat is precies de kracht van dit gedachte-experiment.
In onze wereld zijn het vaak autistische mensen die zich buitengesloten, overprikkeld en verkeerd begrepen voelen. Maar draai de rollen om, en ineens zijn het de neurotypische mensen die worstelen om mee te komen.
Het laat zien dat “normaal” niet meer is dan context. Zet een andere meerderheid aan het roer, en wat vandaag een tekort heet, wordt morgen een kwaliteit.
En dan de echte les
Of je nu nadenkt over een D&D-setting of gewoon over de samenleving waarin we leven: de kernvraag blijft dezelfde.
Het gaat niet om wie de norm ís, maar of er ruimte kan zijn voor meerdere manieren van zijn.
👉 Dus, stel dat jij in zo’n ASD-norm wereld zou belanden: zou jij je thuis voelen in de patronen en structuren, of zou je verlangen naar chaos, hints en gezelligheid?
